(سبەی):
راپۆرتی شیکاریی: د.سەنگەر سەیدقادر
لە نوێترین لێدوانیدا دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمەریکا ئاماژەی
بەوەکردبو کە لەگەڵ ئێران هەنگاوی باشیان بڕیوە لە گفتوگۆ و دانوستان و ئەمەریكا
نایەوێت رژێمی ئیسلامی ئێران بروخێنێت، بەڵام ئایا ترەمپ گوتارەكەی رەنگداوەی
كردارەكانیەتی لە ئێستادا یان تەواو پێچەوانەیە؟
ترەمپ دەیەوێت جەنگەكە دوابخات:
دۆناڵد ترەمپ هەر لە سەرەتای هەڵمەتی هەڵبژاردنەوە شەڕی راگەیاندن و
دەرونی دژی ئێران دەستپێكرد و لە دوای دەستبەكاربونیشی هەڕەشەكانی دژی ئێران كرد بەكردار
و لە (8/5/2018) لە رێكەوتنامەی ئەتۆمی ئێران كشایەوە و لە (5/11/2018) سزای ئابوری
بەسەر ئێراندا سەپاند و لە (4/5/2019) گەمارۆی ئابوری بەتەواوەتی خستە سەر ئێران.
لە وەڵامدا ئێران هێرشەكانی بۆسەر سوپای ئەمەریكا و بەرژەوەندیەكانی
لە عێراق و گەروی هورمز و دەریای عومان دەستپێكرد و بنكەی سەربازی ئەمەریكی لە شارۆچكەی
بەلەد و باڵیۆزخانەکەی لە بەغدا و كەشتیەنەوتیەكانی كەنداوی كردە ئامانچ و لە دواین
هێرشیدا لە (20/6/2019) فڕۆكەیەكی ئەمەریكی خستە خوارەوە.
كێن ئەوانەی پشتیوانی شەڕ دەكەن؟
هەرچەندە ترەمپ دژی شەڕی ئێرانە
لە ئێستادا بەڵام لەسەر ئاستی ناوخۆی ئەمەریكا و ئیدارەكەی ترەمپ چەند بەرەكی بەهێز
پشتیوانی شەڕ دەكەن لەوانە:
1- لە ناو ئیدارەكەی ترەمپدا هەڵۆكانی كۆشكی سپی كە جۆن بۆڵتنی راوێژكاری
ئاسایشی نیشتمانی و مایك پۆمپیۆی وەزیری دەرەوە پشتیوانی شەڕن، بۆڵتن كە ئەندازیاری
شەڕی عێراقە پێشنیاری كردوە (١٢٠) هەزار سەرباز رەوانەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بكرێت
و بە (٥٠٠) موشەك توانای سەربازی ئێران لەناو ببرێت.
بەڵام پلانی مایك پۆمپیۆ جیاوازترە و پێشنیاری كردوە سزاكان توند بكرێن
و هاوپەیمانی سەربازی لە وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێكبهێنرێت بەوەش ئێران
كاردانەوەی دەبێت و ئەوكات ئەگەر هێرشی سەربازیش بكرێتە سەر ئێران لە روی سەربازی
و دارایی و بەرپرسیاریتی نێودەوڵەتیشەوە ئەمەریكا بەرپرسیارێتی و ئەركی ناكەوێتە ئەستۆ.
2- لەسەر ئاستی ناوخۆیش هەر سێ سەرمایەداری ئەمەریكی ئەدیسۆن شیڵدۆن
و پۆڵ سنجەر پشتیوان و هاندەری سەرەكی ڕوخانی ئیرانن، ئەم سێ سەرمایەدارە كاریگەری
راستەوخۆیان لەسەر ترەمپ و پارتی كۆماری هەیە پشتیوانی شەڕن و (259) ملیۆن دۆلاریان
بۆ هەڵمەتی هەڵبژاردنی ترەمپ تەرخانكردوە.
3- لەسەر ئاستی ناوەندەكانی لێكۆڵینەوە و دروستكردنی بڕیاریش هەریەكە
لە ناوەندەكانی ( FDD-
JINSA-ناوەندی
لێكۆڵینەوەی رۆژهەڵاتی دور- لۆبی یەهودی) رایگشتی ئەمەریكا بەئاراستەی شەڕ و روخانی
ئێران دەكەن.
لەسەر ئاستی ئێران كێن ئەوانەی پشتیوانی شەردەكەن؟
1- لەسەر ئاستی ناوخۆی ئێران باڵی توندڕەوی دەسەڵات، كە خۆی لە عەلی
خامەنەئی و حسێن سەلامی، فەرماندەی سوپای پاسداران و عەلی ئەكبەر ویلایەتی، سەرۆكی
ئەنجومەنی دیاریكردنی بەرژەوەندیەكانی ئێران و قاسمی سولەیمانی پشتیوانی وەڵامدانەوەی
ئەمەریكان و پێیان وایە ئامانجی سزاكان لاوازكردن و دواتر روخاندنی كۆماری ئیسلامی
ئێرانە.
2- گروپی دوەمی پشتیوانانی شەڕ سوپای پاسەوانانی شۆڕش (الحرس
الثوريه) چونكە ئەم هێزە دەستی بەسەر سەدا (43%) ئابوری ئێراندا گرتوە و سزاكان راستەوخۆ
كاریگەری لەسەر ئەم هێزە هەبوە و سەرچاوە داراییەكانی وشك كردوە.
بەڵام بەرەی میانڕەوی ئێران كە بریتین لە عەلی لاریجانی و حەسەن رۆحانی
و محەمەد جواد زەریف و هۆشەنگ زەنگەنەی وەزیری نەوت، پشتیوانی دانوستان و گفتوگۆن
و پێیان وایە هەر هەڵەیەك دەبیتە هۆی كیشەیەكی گەورە و ئێران دەخاتە شەڕێكی نابەرامبەرە
و بۆیە نەرمی نواندن و دانبەخۆداگرتن باشترین رێگای خۆپارێزیە لە مەترسیەكان.
تائێستا بەرەی دژە شەڕ لە هەردو لایەنی ئەمەریكی و ئێرانی سەركەوتو بون
لە رێگری لە جەنگ، بەڵام رونەدانی جەنگ لە ماوەیەكی درێژدا گرەنتی كراو نیە، چونكە
هیشتنەوەی ئاڵۆزی و ململانێكان بەم شێوەیەی ئێستا رەنگە لە هەر كاتێكدا ببێتە هۆی
هەڵگیرسانی جەنگیكی نەخوازرا و نەویستراو.