(سبەى):
ئیدارەی بایدن رەخنەی توند لە توركیا دەگرێت بەهۆی ئەو زنجیرە پێشێلكارییە
بەرچاوەی دژ بە مافەكانی مرۆڤ ئەنجامی دەدات لە "كوشتنی بەمەبەست و
ئەشكەنجەدانی هەزاران نەیاری سیاسیی دەستگیركراو و پارێزەران و رۆژنامەنوسان و
چالاكوانانی بەرگریكاری مافی مرۆڤ".
درەنگانێكی رۆژی سێشەممە راپۆرتی ساڵی (2020)ی تایبەت بە دۆخی مافی مرۆڤ لە
وڵاتان بڵاوكرایەوە و تیایدا ئەوە ئاشكرا كراوە كە لە ژێر سایەی ئیدارەی جۆ بایدن،
بێمتمانەیی هەڵكشاو لە ئارادایە لەنێوان هەردو لایەنی هاوپەیمان و ناكۆكییە
بەردەوامەكان لەگەڵ توركیا.
بایدن لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ نیویۆرك تایمز لە ساڵی (2019) رەخنەی لە
رەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆكی توركیا گرت و وەك كەسێكی "ئۆتۆكرات" ناوی
برد و لەو كاتەشەوە كە ئیدارەی ئەمەریكای گرتوەتە دەست ناوی ئەردۆغانی نەبردوە.
ئەمانەی خوارەوە ئەو خاڵە سەرەكییانەن كە لە راپۆرتەكەدا هاتون و پێشتر جێی
تێبینی ئەمەریكا بون، لەنێویاندا هەڵمەتی رەشبگیری و دەستگیركردن و لەناوبردنی
دەیان هەزار لایەنگری فەتحوڵا گولەن كەسایەتیی ئاینی توركی كە لە ویلایەتی پەنسلڤانیا
نیشتەجێیە و بە وتەی حكومەتی توركیا ئەو كەسایەتییە لە پشت كودەتا شكستخواردوەكەی
ساڵی (2016)وە بوە.
1- دەسەڵاتە
مەدەنییەكان كۆنتڕۆڵی تەواویان كردوە بەسەر جێبەجێكردنی یاسا رەسمییەكان، بەڵام
میكانیزمەكانی لێكۆڵینەوە و سزا و ئەشكەنجە و گەندەڵی وەكو خۆیان ماونەتەوە و
بەردەوامییان هەیە.
2- لەو كاتەوەی
كودەتا شكسخواردوەكە بەرپا كراوە، دەسەڵات دەیان هەزار ئەندامی هێزەكانی پۆلیس و
سەرباز و دادوەری دەركردوە یان كارەكانیانی هەڵپەساردوە و نزیكەی (1500) رێكخراوی
ناحكومیی داخستوە بەتۆمەتی تیرۆر و هەبونی پەیوەندییان بە بزوتنەوەكەی فەتحوڵا
گولەنەوە.
3- حكومەت چەند
هەنگاوێكی سنورداری گرتوەتەبەر بۆ لێكۆڵینەوە و لێپێچینەوە و سزادانی ئەو ئەندامانەی
پۆلیس و هێزە ئەمنییەكان كە تۆمەتبارن بە پێشێلكاری بۆ سەر مافەكانی مرۆڤ.
پارێزبەندی (حصانە) وەك كێشەیەك ماوەتەوە و بەردەوامیی هەیە.
4- دەستگیركردنی هەڕەمەكییانە
و بەمەبەست لەدژی هەزاران كەس، لەنێویاندا سیاسەتمەدارانی ئۆپۆزسیۆن و ئەندامانی
پێشوی پەرلەمان و پارێزەران و رۆژنامەنوسان و چالاكوانانی مافی مرۆڤ و هەروەها ستافی
ئەمەریكی بەتۆمەتی هەبونی پەیوەندییان بە تۆمەتی هەبونی پەیوەندی بەو گروپانەی كە
بە بۆچونی توركیا تیرۆریستن.
5- سەپاندنی
كۆتوبەندی توند بۆ سەر ئازادی رادەربڕین و میدیا و ئینتەرنێت، لەنێویاندا هەڕەشەی
ئەنجامدانی توندوتیژی دژبە رۆژنامەنوسان و لێپێچینەوەی یاسایی دژ بە رۆژنامەنوسان
و هەمو ئەوانەی تر كە رەخنە لە سیاسەتی حكومەت و بەرپرسانی حكومەت دەگرن شانبەشانی
چاودێریكردن و بلۆككردنی وێبسایتەكان.
نوسینی: سلیجان هاجائۆفڵو
لە ئینگلیزییەوە: فەلاح حەسەن
سەرچاوە: بلومبێرگ